تأثیر شرایط محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (salvia leriifolia benth.)

در این پژوهش به منظور بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (salvia leriifolia benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمع آوری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخه های گلدار خشک شده انجام شد. ترکیب های شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) جداسازی، شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر میزان اسانس و ترکیب های اصلی سازنده تیپ های شیمیایی از تجزیه همبستگی کانونیک توسط نرم افزار آماری sas v. 9.1 استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین بازده اسانس 5/1-7/0 درصد به ترتیب مربوط به جمعیت طبس سبزوار و بجستان بود. در مجموع، در اسانس های مورد مطالعه 22 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیب ها سه ترکیب جونیپر کامفور (9/39-12%)، 1،8-سینئول (21-6/3%)، بتا-پینن (1/18-7/8%) و آلفا-پینن (10-4/4%) در میان جمعیت های مختلف از غلظت بالایی برخوردار بودند. تجزیه همبستگی چندگانه بین 8 ترکیب شیمیایی و 9 عامل محیطی نشان داد که شش متغیر اول کانونیک دارای همبستگی کانونیک قابل توجه و معنی دار بودند. ضرایب همبستگی کانونیک اولین متغیر نشان داد که میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن و درصد کم دلتا-کادینول با مقدار کم کلسیم و پتاسیم خاک رابطه مستقیم و مثبتی دارند. به عبارت دیگر، کاشت گیاه نوروزک در خاک های غنی از کلسیم و پتاسیم باعث افزایش دلتا-کادینول موجود در اسانس شده و در عین حال میزان آلفا-پینن و بتا-پینن موجود در اسانس را کاهش می دهد.